Università degli Studi di Bologna

ARCHIVIO STORICO DEL DIPARTIMENTO DI ASTRONOMIA

 

Osservazioni astronomiche e loro riscontro nella corrispondenza degli astronomi. Versione a stampa come monografia o come articolo di periodico.

Serie: Osservazioni astronomiche; buste numerate.

 

 

Fenomeno

9/9/1718. Eclisse di Luna. Osservatori: Eustachio Manfredi, Geminiano Rondelli, Giuseppe Antonio Nadi, Antonio Ghisilieri.

Archivio

Il fenomeno è citato nelle lettere a Manfredi di Johann Philipp Würzelbau da Norimberga nel settembre 1718, di Gaetano Fontana da Modena il 21/09/1718 e di Antoine François Laval da Marsiglia il 16/12/1718 (Busta 36), nonché di Salvago il 13 e il 23/09/1718 (Busta 38).

Periodico

Giacomo Filippo Maraldi Observations de l’eclipse de Lune du 9 Septembre 1718. Alle pp. 352-354 Observation faite à Bologne. In  Memoires de l’Academie Royale des Sciences de Paris, 1718, p. 348-354. Fra.

 

Fenomeno

09/11/1723. Congiunzione di Mercurio e Sole. Osservatore: Eustachio Manfredi.

Archivio

Il fenomeno è citato nella lettera di Salvago a Manfredi del 11/12/1723 (Busta 38) e di Würzelbau da Norimberga il 25/11/1723; la redazione ms. dell’opuscolo è nella busta 6.

LG

Mercurii ac Solis congressus in astronomica Specula Bononiensis Scientiarum Instituti observatus Die IX. Novembris MDCCXXIII. Bononiae, typis Constantini Pisarri, 1724. 37, [3] p., 1 tav.   lat. (AS).  Lalande, Riccardi.

Periodico

De Mercurii ac Solis congressu in astronomica Specula bononiensis scientiarum Instituti observato die ix novembris MDCCXXIII. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula T.II, p. III, p.1-38 (1747);

Mercurii ac Solis congressus in astronomica Specula Bononiensis Scientiarum Instituti observatus d. 9. Nov. 1723. In Acta eruditorum Lipsiae, Sup. T.IX, (1729), p. 281-290.

 

Fenomeno

22/5/1724. Eclisse di Sole. Osservatore: Eustachio Manfredi.

Archivio

Il fenomeno è citato nelle lettere di Salvago a Manfredi del 13/06/1724 (Busta 38), che riporta le osservazioni di Laval, e del 21/06/1724 con le osservazioni dello stesso Salvago. Inoltre nelle lettere di Laval da Tolone, relativa anche alla congiunzione Mercurio-Sole del 09/11/1723 (vide supra) e del 26/05/1724, nonché  di Würzelbau da Norimberga il 29/06/1724 (Busta 36).

LG

Observatio solaris deliquii habita in Specula astronomica Bononiensis Scientiarum Instituti Die 22. Maii 1724. Ab Eustachio Manfredio … & Sociis. Bononiae, Typis Constantini Pisarri, 1724. [1] c. lat. (AS).

Periodico

Observatio eclipsis solis habita in astronomica specula bononiensis scientiarum Instituti die 22 maii MDCCXXIV. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, T.II, p. III, p.91-93.

 

Fenomeno

3/7/1724. Congiunzione di Venere e Regolo. Osservatore:  Eustachio Manfredi.

Periodico

Observatio conjunctionis Veneris et Reguli die 3 Julii 1724 celebratae; ex literis illustris. D. Eustachii Manfredi. Bononiae datis d.19 Julii 1724. In Acta eruditorum Lipsiae, nov. 1724, p. 509. Riccardi.

 

Fenomeno

1727. Congiunzione eliocentrica di Giove e Marte. Osservatore: Eustachio Manfredi.

Periodico

De iovis et martis coniunctione heliocentrica observata anno MDCCXXVII. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii,Opuscula, T.II, p. III (1747), p.39-55, 1 tav.   Riccardi.

 

Fenomeno

1 Dicembre 1732. Eclisse di Luna. Osservatori: Eustachio Manfredi, Didaco Revillas, Giovanni Bottari.

Archivio

(Nota: eclisse osservata a Roma) Il fenomeno è citato nella lettera di E. Zanotti, da Bologna a Manfredi, nella quale si allude all’osservazione dell’eclisse effettuata a Bologna dall’astronomica compagnia (Busta 36).

Periodico

Observatio eclipseos lunaris Romae habita die I decembris MDCCXXXII in aedibus Eminentiss. De-Via. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii,Opuscula, T.II, p. III (1747);

Observatio eclipseos lunaris, Romae habita Calendis Dec. A. 1732, in aedibus eminentiss. De-Via, ab Eustachio Manfredio… telescopio palmorum 10. In Acta eruditorum Lipsiae, 1733, marzo, p. 112-115. Riccardi;

Observatio ecclipseos lunaris, Romae habita Calendis Dec. A. 1732, in aedibus eminentiss. De-Via, à D. Didaco Revillas ... Joanne Botrario, & Eustachio Manfredio… telescopio palmorum 10. In  Philosophical Transactions, 1733, p. 85-88.

 

Fenomeno

19/9/1736. Eclisse di Luna. Osservatori: Eustachio Zanotti, Tommaso Perelli, Giuseppe Garatoni.

Archivio

Nei registri d’archivio è riportata integralmente l’osservazione del diametro lunare, cui nelle versioni a stampa si accenna solo brevemente.

LG

Defectus lunae observatus e Specula Astronomica Bononiensis Scientiarum Instituti noct. sequ.Diem 19. Septembris 1736. Bononiae, Typis Laelii a Vulpe, s.d.  [1] c. lat. (AS).

Periodico

Defectus lunae observatus e Specula Astronomica bononiensis Scientiarum Instituti Noct. sequ. Diem 19. Septembris MDCCXXXVI. In  De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, II, p.III, p.123-126 (1747).

 

Fenomeno

11/11/1736. Congiunzione di Mercurio e Sole. Osservatori: Eustachio Manfredi, Eustachio Zanotti, Giuseppe Roversi, Tommaso Perelli, Jacopo Marinoni, Francesco Algarotti, Francesco Vandelli.

LG

Congressus Mercurij com Sole in Astronomica Specula Bononiensis Scientiarum Instituti observatus Die XI Novembris MDCCXXXVI mane. Referente Eustachio Manfredio ejusdem Instituti Astronomo. Bononiae, Typis Laelii a Vulpe, s.d.   [2] c., ill., lat. (AS). Canterzani; Riccardi.

Periodico

De congressu mercurii cum sole in astronomica specula bononiensis scientiarum Instituti observato die xi novembris MDCCXXXVI mane.  In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula,  T. II, p.III, p.57-61 (1747);

Congressus Mercurii cum Sole, in astronomica Specula Bononiensis Scientiarum Instituti observatus die 11 novembris anni 1736 mane. In Acta eruditorum Lipsiae, 1738, maggio, p.280-284;

Nelle Osservazioni Letterarie del Maffei, I, (1737),  compare un articolo intitolato Passaggio di Mercurio sotto il Sole gli 11 novembre 1736, precedentemente osservato a Vienna da Marinoni, poi a Bologna da Manfredi e Zanotti che, alle pagine 157-161, riporta integralmente il testo della versione LG, comprensivo di figura.

 

Fenomeno

1/3/1737. Eclisse di Sole. Osservatore: Eustachio Manfredi.

LG

Defectus Solis observatus e Specula Bononiensis Scientiarum Instituti Die prima Martii MDCCXXXVII. Bononiae, typis Laelii a Vulpe, s.d.    [1] c., ill.   lat. (AS). Canterzani.

Periodico

Defectus solis observatus e specula bononiensis scientiarum Instituti … die prima martii MDCCXXXVII. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, T.III, p.II, p. 127-128, 1 c. di tav.

 

Fenomeno

febbraio-marzo 1737. Cometa. Osservatore: Eustachio Manfredi 

LG

Osservazioni di una cometa fatte nell'Osservatorio dell'Istituto delle scienze di Bologna nei mesi di febbraio e marzo 1737. s.n.t. 24 p. Ita. (AS). Riccardi (attribuito a Zanotti); Osservazioni di una Cometa fatte nell'Osservatorio di Bologna nei mesi di Febbraio e Marzo del 1737. s.n.t.  8 c., ill., 4. Ita. (AS) Canterzani, ediz. supposta.

Periodico

De cometa anni MDCCXXXVII. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, t. II, p.I, p.432-434 (1745);

De cometa anni MDCCXXXVII. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, t. II, p.III, p.62-72 (1747);

Osservazioni d’una cometa fatte nell’Osservatorio dell’Istituto delle Scienze di Bologna ne’ mesi di Febbraio, e Marzo 1737  in Osservazioni Letterarie del Maffei, II, p. 48-75 (1737).

 

Fenomeno

16/12/1737. Aurora boreale. Osservatore: Eustachio Zanotti.

Periodico

De boreali aurora anni MDCCXXXVII. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, t. II, p.I, p.476-479 (1745).

 

Fenomeno

15/8/1738. Eclisse di Sole. Osservatori: Manfredi e Zanotti.

Periodico

Eclipsis solis observata in astronomica specula bononiensis scientiarum Instituti … die 15 augusti MDCCXXXVIII mane. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, T. II, p. III (1747), p. 131-132, 1.c. di tav.

 

Fenomeno

1739. Cometa. Osservatori: Zanotti e compagni.

LG

La cometa dell' anno MDCCXXXIX Osservata nella Specula dell' Istituto delle Scienze di Bologna ne' mesi di Maggio, Giugno, Luglio, e Agosto da Eustachio Zanotti e compagni. In Bologna, nella stamperia di  Lelio della Volpe, 1739. 27, [1] p.  Ita. (AS). Riccardi; Canterzani.

Periodico

De cometa anni MDCCXXXIX. In: De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, t.II, p.III, p. 73-89.

 

Fenomeno

29/3/1739. Aurora boreale. Osservatore: Zanotti.

LG

Osservazioni di una aurora boreale fatta nella Specula dell'Instituto delle Scienze di Bologna la sera dei 29 Marzo MDCCXXXIX riferita dal dott.Eustachio Zanotti. In Bologna, nella Stamperia di Lelio dalla Volpe, [1739].  7 p., 2 tav. ita. (AS). Riccardi e Canterzani.

Periodico

De borealibus auroris quibusdam anni MDCCXXXIX. In Commentarii, T. II, p.I (1745), p. 479-484; De aurora boreali anni MDCCXXXVIIII. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, T. II, p.III (1747), p. 496-497.

 

Fenomeno

30/12/1739. e 13/1/1740. Eclisse di Sole e Eclisse di Luna. Osservatori: Zanotti e Petronio Matteucci.

Periodico

Eclipsis solis observata in astronomica specula bononiensis scientiarum Instituti … die 30 decembris MDCCXXX  IX mane. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, T.II, p. III (1747), p. 137-138; Eclipsis lunae observata in astronomica specula bononiensis scientiarum Instituti … die 13 ianuarii MDCCXXXX. Ibidem, idem, p. 139-141;

Observatio eclipsis Solis habita in Astronomica Specula Bononiensi scientiarum Instituti ab Eustachio Zannotto …, & a Petronio Matthaeuccio die 30. Decembris MDCCXXXIX mane. In   Novelle Letterarie di Firenze, (1740), col. 168-170;

Observatio eclipsis Lunae habita in Astronomica Specula Bononiensi scientiarum Instituti ab Eustachio Zannotto …, & a Petronio Matthaeuccio die 13. Ianuarii  MDCCXXXX mane. Ibidem, col. 181-183.

 

Fenomeno

1742. Cometa. Osservatori: Zanotti e Matteucci.

LG

Osservazioni sopra la cometa dell'anno MDCCXXXXII [1742] fatte nella Specula dell'Istituto delle Scienze di Bologna ne' mesi di marzo, e aprile.  In Bologna, nella Stamperia di Lelio dalla Volpe, s.d..  24 p., 1 tav.  ita. (AS). Canterzani.

Periodico

Memorie sopra le comete osservate nella Specula dell’Instituto delle Scienze di Bologna negli anni 1739 ne’ mesi di Maggio, Giugno, Luglio et Agosto … 1742 ne’ mesi di Marzo, e Aprile. In Memorie sopra la fisica e istoria naturale, II, 1744, p.73.

 

Fenomeno

5/11/1743. Congiunzione di Mercurio col Sole. Osservatore: Eustachio Zanotti.

Periodico

Congressus mercurii cum sole observatus in specula bononiensis scientiarum Instituti die 5 novembris mane MDCCXLIII. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula,  t.III, (1755), p.354-356.

 

Fenomeno

1744. Cometa. Osservatori: Zanotti e Matteucci.

LG

Osservazioni sopra la cometa dell'anno 1744 fatte nella specula dell'Istituto delle scienze di Bologna ne' mesi di gennaio, febbrajo, e marzo. In Bologna, nella Stamperia di Lelio dalla Volpe, s.d.     15, [1] p., 1 c. di tav.  ita. (AS). Riccardi; Lalande, Canterzani.

Periodico

Observationes cometae anno MDCCXXXXIV. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, t. III (1755), p. 335-353;

Osservazioni sopra la cometa dell'anno 1744 fatte nella specula dell'Istituto delle scienze di Bologna ne' mesi di gennaio, febbrajo, e marzo. In Novelle Letterarie di Firenze, (1744), p. 437-446 (ove è riportata parte della versione LG).

 

Fenomeno

25/7/1748. Eclisse di Sole. Osservatore: Eustachio Zanotti.

Periodico

Defectus solis observatus e specula bononiensis scientiarum Instituti die 25 Julii MDCCXLVIII mane. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, T. III (1755), p. 344-349, 1 c. di tav.; Riccardi cita anche la pubblicazione su Journal des Savans d’Italie, T. II, 1748, p. 480-503 e su Novelle letterarie di Firenze, T.IV, 1748, col. 628.

 

Fenomeno

19/6/1750. Eclisse di Luna. Osservatori: Zanotti e Giovanni Brunelli.

LG

Observatio eclipsis lunae habita in astronomica specula Bononiensis Scientiarum Instituti Die 19 Junii MDCCL. Bononiae, typis Laelii a Vulpe, s.d. [1] c.  (AS) Riccardi.

Periodico

Observatio eclipsis lunae habita in astronomica specula bononiensis scientiarum instituti die 19 junii MDCCL. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, t.III (1755), p. 359-361.

 

Fenomeno

5/5/1753. Congiunzione di Mercurio col Sole. .

LG

Congressus Mercurii cum Sole observatus in astronomica Specula bononiensis Scientiarum Instituti die 5 Maij 1753. Bononiae, ex Typographia Laelii a Vulpe, 1753. (AS) Riccardi, il quale erroneamente scrive Maij 1743, ma nel maggio 1743 non vi fu passaggio di Mercurio, bensì in novembre di quell’anno (vide supra).

Periodico

Congressus Mercurii cum Sole observatus in astronomica Specula bononiensis Scientiarum Instituti die 5 Maij 1753. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, t. IV, pp. 325-329

 

 

Fenomeno

5/6/1761. Congiunzione di Venere e Sole. Osservatori: Eustachio Zanotti e Petronio Matteucci

LG

De Veneris ac Solis congressu observatio habita in astronomica specula bononiensis Scientiarum Instituti die 5 Junii 1761.  Bononiae, typis Laelii a Vulpe, [1761]. [6] c.  lat. ( AS). Canterzani

Periodico

De Veneris ac Solis congressu. Observatio habita in astronomica specula bononiensis Scientiarum Instituti die 5 Junii 1761. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, T.V, P. I, 1767, p. 126-140; De Veneris congressu cum Sole. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, T.V, P.I, 1767, p.209-214;

An account of a printed Memoir, in Latin, presented to the Royal Society, intituled De Veneris ac Solis congressu observatio habita in astronomica specula bononiensis Scientiarum Instituti die 5 Junii 1761, by Nathanael Bliss (Segue traduzione inglese integrale della versione LG, che riporta sistematicamente il nome di Matteucci come “Mathenci”) in Philosophical Transactions, vol. 52 (1761), p. 399-407.

 

Fenomeno

1769. Cometa. Osservatore: Eustachio Zanotti.

LG

De cometa anni MDCCLXIX. [1769] sermo habitus in Academia Bononiensis Scientiarum Instituti die XXIII Novembris.  Bononiae, Typis Laelii a Vulpe, s.d.  7 p. lat. (AS). Canterzani, Lalande.

Periodico

De cometis duobus, quorum alter anno MDCCLXIX, alter anno MDCLXX apparuit.  In Commentarii, T.VI, 1783, p.111-112; De cometa anni MDCCLXIX. In De Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto atque Academia Commentarii, Opuscula, T.VI, 1783, p.21-30.

 

 

 

 

Manoscritti di opere pubblicate dagli astronomi bolognesi

 

Vittorio Francesco Stancari

 

Nr.

Autore

Titolo

Vers. manoscr.

Vers. A stampa

1

Eustachio Manfredi

De annuis inerrantium stellarum aberrationibus

Busta

 

2

Eustachio Manfredi

Ephemerides

B.

 

3

Eustachio Manfredi

De novissimis fixorum siderum errores observationibus

Busta

In Commentarii

4

 

Vittorio Francesco Stancari

Schedae Mathematicae

Busta